Viêm đường hô hấp trên ở trẻ sơ sinh - nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị
Trẻ nhỏ sức đề kháng còn non yếu nên rất dễ mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên ở trẻ sơ sinh do tác động từ bên ngoài như thay đổi thời tiết, môi trường sống ô nhiễm… Khi mắc bệnh, trẻ thường sốt nhẹ và ho, chảy nước mũi, quấy khóc,... Cha mẹ cần theo dõi để phát hiện và đưa trẻ đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời, ngăn ngừa biến chứng.Viêm đường hô hấp trên là gì?
Đường hô hấp trên là cơ quan ngoài cùng tiếp xúc với không khí. Do đó, đây là bộ phận dễ bị tác động bởi mọi điều kiện bất lợi từ môi trường bên ngoài như khói bụi, lạnh, nóng, hơi độc, virus, vi khuẩn, nấm mốc…
Đường hô hấp trên được tính từ mũi đến thanh quản gồm mũi, hầu và họng, thanh quản. Khi mầm bệnh xâm nhập, các triệu chứng cảm lạnh sẽ xuất hiện; nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến viêm mũi, viêm họng, viêm VA, viêm amidan, viêm thanh quản, viêm xoang, viêm tai giữa… Các bệnh này được gọi chung là viêm đường hô hấp trên.
Dấu hiệu của bệnh
Viêm đường hô hấp trên ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là bệnh phổ biến, dễ điều trị nhưng hay tái phát với các biểu hiện sau:
Đối với trẻ nhỏ: Triệu chứng chủ yếu là sốt nhẹ (khoảng 38,50C), ho, sổ mũi hoặc không chảy nước mũi, thở khò khè, quấy khóc, bỏ bú…
Đối với trẻ lớn: Triệu chứng thường gặp sẽ là sổ mũi hoặc nghẹt mũi, chảy nước mũi, đau họng, ho,sốt nhẹ, mệt mỏi, khàn tiếng, chán ăn…
Các triệu chứng trên nếu không được hỗ trợ điều trị kịp thời, có thể dẫn đến viêm phổi. Triệu chứng viêm phổi ở trẻ sơ sinh cũng rất khác nhau, có trẻ sốt nhưng cũng có trẻ không sốt, thậm chí thân nhiệt có hạ nên nhiều cha mẹ chủ quan.
Khi thấy trẻ có biểu hiện biếng ăn, bú yếu, quấy khóc, da xanh, nhịp thở không đều, lỗ mũi phập phồng và khoảng liên sườn là bệnh đã chuyển nặng.
Biện pháp điều trị bệnh viêm đường hô hấp trên ở trẻ sơ sinh
Tùy theo mức độ bệnh nặng hay nhẹ mà sẽ có các phương pháp chăm sóc và cách điều trị khác nhau:
- Nhẹ: Với các triệu chứng ho, sốt nhẹ, sổ mũi (có hoặc không), tức là chỉ viêm nhẹ đường hô hấp trên, chỉ cần cho bé uống một chút mật ong (6 tiếng, mỗi lần 1/2 giọt). muỗng cà phê) hoặc nhấm nháp nước quất (quả quất vắt lấy nước cốt, hấp cách thủy với đường kính trong 20 phút, chắt nước ra, thỉnh thoảng cho bé nhâm nhi).- Mức độ vừa: Với các triệu chứng như sốt, ho, thở nhanh (>50 lần/phút) có nghĩa là bé bị viêm phế quản hoặc viêm phổi nhẹ. Trường hợp này cần cho bé đến trạm y tế để khám và uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ.- Mức độ nặng: Với các triệu chứng ho, sốt, thở nhanh và rút lồng ngực, tức là bé đã bị viêm phổi. Cha mẹ cần đưa trẻ đến trạm y tế để được theo dõi và xử trí kịp thời khi cần thiết.- Rất nặng: Với các triệu chứng ho, thở nhanh, tức ngực kèm theo tím tái (tím tái quanh môi và lưỡi) tức là bé đã bị viêm phổi nặng và có biến chứng. Bé cần được đưa ngay đến bệnh viện để hồi sức.
Nguyên nhân gây bệnh viêm đường hô hấp ở trẻ?
Virus và vi khuẩn gây nhiễm trùng đường hô hấp:
- Virus: Rhino, Corona, Parainfluenza virus, Adeno, virus hợp bào hô hấp RSV...- Vi khuẩn: Liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A, phế cầu khuẩn, Haemophilus Influenzae,….- Nấm: Rhizopus, Rhizomucor, Cunninghamella
Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp trên, làm tăng cơ hội cho vi khuẩn, vi rút và nấm xâm nhập vào cơ thể, bao gồm:
- Tình trạng bệnh tật: Trẻ sinh non hoặc sinh mổ, còi xương, suy dinh dưỡng, thiếu vitamin A, trẻ suy giảm miễn dịch do bệnh HIV, điều trị corticoid kéo dài…- Sức đề kháng của cơ thể: Trẻ càng nhỏ càng dễ mắc bệnh, đặc biệt là trẻ dưới một tuổi hoặc là trong hai tháng đầu sau khi sinh.- Môi trường sống: Điều kiện nhà ở chật hẹp, ẩm thấp, vệ sinh kém, tiếp xúc nhiều với khói (thuốc lá, bếp, than tổ ong). Bé nằm phòng điều hòa nhiệt độ thấp dễ bị khô mũi, họng dẫn đến viêm nhiễm. Bệnh thường xảy ra vào mùa thời tiết lạnh, nhất là thời điểm chuyển mùa đông xuân nên việc không mặc đủ ấm, tắm nước lạnh, không lau khô cơ thể đều hàng ngày sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Cách phòng bệnh viêm đường hô hấp trên
Cha mẹ cần thực hiện các biện pháp hỗ trợ sau để trẻ nhanh chóng hồi phục và ngăn ngừa nguy cơ tái phát:
Sắp xếp phòng
Phòng của bé cần sạch sẽ, ngăn nắp. Duy trì độ ẩm trong phòng ở mức 40% - 60% là tốt nhất cho trẻ sơ sinh, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý điều này khi thời tiết nồm ẩm.
Lưu ý khi sử dụng điều hòa: Điều chỉnh nhiệt độ khoảng 25 – 26 độ C và nhớ tắt điều hòa trước khi bé ra khỏi phòng 30 phút để cơ thể bé không bị chênh lệch nhiệt độ một cách đột ngột. Một cách để kiểm tra xem nhiệt độ phòng có phù hợp với bé hay không là sờ gáy và lưng của bé. Nếu bé không ra mồ hôi và ngủ ngon, nhiệt độ phòng là phù hợp.
Chế độ dinh dưỡng
Mẹ cần cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ bằng cách cho trẻ ăn đủ các bữa trong ngày, đồng thời bổ sung các thực phẩm giúp tăng cường các loại vitamin, DHA, để dễ tiêu hóa. Mẹ nên cân đối thực đơn để đảm bảo đủ chất dinh dưỡng nếu bé đã bước vào giai đoạn ăn dặm.
Chăm sóc mũi
Mẹ nên vệ sinh mũi giúp thông thoáng đường thở cho bé bằng các sản phẩm chiết xuất từ nước biển sâu. Mẹ không nên dùng các loại dung dịch dạng uống như nước tỏi, hành để nhỏ vào mũi trẻ vì có thể gây bỏng niêm mạc mũi, làm nặng thêm tình trạng viêm đường hô hấp.
Vệ sinh đồ dùng của trẻ
Giữ quần áo của bé luôn khô thoáng, sạch sẽ bằng các phương pháp như phơi khô ngoài trời hoặc sấy khô,... Nếu quần áo bé còn ẩm, bề mặt vải sẽ dễ dàng sinh sôi những vi khuẩn gây ngứa và khiến bé bị lạnh, điều này sẽ dễ gây ra cảm lạnh và tăng nguy cơ mắc bệnh.
Để phòng bệnh viêm đường hô hấp trên ở trẻ sơ sinh, cha mẹ cần chú ý đến chế độ ăn uống để nâng cao sức đề kháng cho trẻ. Đồng thời, bạn cũng đừng quên bổ sung thực phẩm hỗ trợ chứa lysine, các vi khoáng và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B… Các chất này giúp hỗ trợ hệ miễn dịch, tăng cường sức đề kháng để giúp trẻ ít ốm vặt và ít có khả năng gặp các vấn đề về tiêu hóa.