Phụ gia xà phòng kháng khuẩn làm trầm trọng thêm bệnh gan nhiễm mỡ

Các nhà nghiên cứu của Trường Đại học Y khoa San Diego thuộc Đại học California đã tìm thấy bằng chứng cho thấy triclosan - một chất kháng khuẩn được tìm thấy trong nhiều loại xà phòng và các đồ gia dụng khác - làm trầm trọng thêm bệnh gan nhiễm mỡ ở những con chuột được cho ăn một chế độ ăn nhiều chất béo.

Nghiên cứu được công bố ngày 23 tháng 11 năm 2020 trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences , cũng nêu chi tiết về các cơ chế phân tử mà triclosan phá vỡ sự trao đổi chất và hệ vi sinh vật đường ruột, đồng thời tước bỏ khả năng bảo vệ tự nhiên của tế bào gan.

Robert H. Tukey, Tiến sĩ, giáo sư tại Khoa Dược tại Trường Y UC San Diego cho biết: “Việc sử dụng ngày càng rộng rãi của Triclosan trong các sản phẩm tiêu dùng có nguy cơ gây nhiễm độc gan cho con người. "Nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng các yếu tố phổ biến mà chúng ta gặp phải trong cuộc sống hàng ngày - sự hiện diện phổ biến của triclosan, cùng với sự phổ biến của việc tiêu thụ nhiều chất béo trong chế độ ăn - tạo thành một công thức tốt cho sự phát triển của bệnh gan nhiễm mỡ ở chuột."

Tukey đã dẫn đầu cuộc nghiên cứu với Mei-Fei Yueh, Tiến sĩ, một nhà khoa học dự án trong phòng thí nghiệm của ông, và Michael Karin, Tiến sĩ, Giáo sư xuất sắc về Dược lý và Bệnh học tại Trường Y UC San Diego.

Trong một nghiên cứu trên chuột năm 2014, nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra việc tiếp xúc với triclosan đã thúc đẩy sự hình thành khối u gan bằng cách can thiệp vào một protein chịu trách nhiệm loại bỏ các hóa chất lạ trong cơ thể.

Trong nghiên cứu mới nhất, các nhà nghiên cứu đã cho những con chuột mắc bệnh tiểu đường loại 1 ăn một chế độ ăn giàu chất béo. Như các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra, chế độ ăn nhiều chất béo dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Ở người, NAFLD là một tình trạng ngày càng phổ biến có thể dẫn đến xơ gan và ung thư. Bệnh tiểu đường và béo phì là những yếu tố nguy cơ của NAFLD.

Một số con chuột cũng được cho ăn triclosan, dẫn đến nồng độ trong máu tương đương với nồng độ trong các nghiên cứu trên người. So với những con chuột chỉ được cho ăn một chế độ ăn nhiều chất béo, triclosan đã đẩy nhanh sự phát triển của gan nhiễm mỡ và xơ hóa.

Theo nghiên cứu, đây là những gì có thể xảy ra: Ăn một chế độ ăn nhiều chất béo thông thường sẽ giúp các tế bào sản xuất nhiều hơn yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi 21, giúp bảo vệ tế bào gan khỏi bị hư hại. Tukey và nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra rằng triclosan gây rối với hai phân tử ATF4 và PPARgamma, những phân tử mà tế bào cần để tạo ra yếu tố tăng trưởng bảo vệ. Không chỉ vậy, chất kháng khuẩn còn phá vỡ nhiều loại gen liên quan đến quá trình trao đổi chất. Ngoài ra, những con chuột tiếp xúc với triclosan có ít đa dạng hơn trong hệ vi sinh vật đường ruột của chúng - ít loại vi khuẩn sống trong ruột hơn và cấu tạo tương tự như ở bệnh nhân NAFLD. Ít đa dạng hệ vi sinh vật đường ruột thường có liên quan đến sức khỏe kém hơn.

Cho đến nay, những phát hiện này mới chỉ được quan sát thấy ở những con chuột ăn phải triclosan. Nhưng vì những hệ thống phân tử tương tự này cũng hoạt động ở người, thông tin mới sẽ giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về các yếu tố nguy cơ đối với NAFLD, và tạo cho họ một cơ hội mới để bắt đầu thiết kế các biện pháp can thiệp tiềm năng để ngăn ngừa và giảm thiểu tình trạng bệnh.

Tukey, người cũng là giám đốc Chương trình Superfund của Viện Khoa học Sức khỏe Môi trường Quốc gia tại UC San Diego, cho biết: “Cơ chế cơ bản này cho chúng tôi cơ sở để phát triển các liệu pháp tiềm năng cho NAFLD liên quan đến chất độc.

Vào năm 2016, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã ra phán quyết rằng các sản phẩm rửa không kê đơn không thể chứa triclosan nữa, vì nó chưa được chứng minh là an toàn hoặc hiệu quả hơn so với rửa bằng xà phòng và nước thông thường. Tuy nhiên, chất kháng khuẩn này vẫn được tìm thấy trong một số sản phẩm gia dụng và y tế, cũng như các hệ sinh thái thủy sinh, bao gồm cả nguồn nước uống.

Ước tính có khoảng 100 triệu người lớn và trẻ em ở Mỹ có thể mắc NAFLD. Nguyên nhân chính xác của NAFLD vẫn chưa được biết, nhưng chế độ ăn uống và di truyền đóng vai trò quan trọng. Có đến 50 phần trăm những người bị béo phì được cho là có NAFLD. Tình trạng này thường không được phát hiện cho đến khi nó tiến triển tốt. Không có phương pháp điều trị NAFLD nào được FDA chấp thuận, mặc dù một số loại thuốc đang được phát triển. Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục và giảm cân có thể giúp bệnh nhân NAFLD cải thiện.

Nguồn : Tài liệu do Đại học California - San Diego