Các thuốc điều trị sỏi thận

Sỏi thận có thể không gây ra triệu chứng cho đến khi sỏi di chuyển xung quanh thận hoặc đi vào niệu quản. Các dấu hiệu và triệu chứng thường gặp bao gồm:

Đau dữ dội ở bên hông và lưng, bên dưới xương sườn

Đau lan xuống bụng dưới và háng

Đau từng cơn và dao động theo cường độ

Đau khi đi tiểu

Nước tiểu màu hồng, đỏ hoặc nâu

Nước tiểu đục hoặc có mùi hôi

Buồn nôn và ói mửa

Đi tiểu thường xuyên hơn bình thường

Sốt và ớn lạnh nếu có nhiễm trùng

Đi tiểu rắt, tiểu buốt

Khi thấy một số triệu chứng trên, bạn cần đi kiểm tra để xác định chính xác có phải do sỏi thận gây ra hay không, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời.

Sỏi thận hình thành khi nước tiểu chứa nhiều chất tạo tinh thể - như canxi, oxalate và axit uric - Đồng thời, nước tiểu có thể thiếu các chất ngăn chặn các tinh thể dính lại với nhau, tạo ra một môi trường lý tưởng cho sỏi thận hình thành. Sỏi thận hình thành, di chuyển đến bất kỳ vị trí nào trên đường đi của nước tiểu. Có thể kể đến các nguyên nhân sỏi thận như sau:

• Uống nước không đủ khiến nước tiểu bị cô đặc, nồng độ các tinh thể bão hòa trong nước tiểu.

• Nước tiểu không thể thoát ra bị tích trữ lại lâu dần tạo thành sỏi.

• Phì đại tiền liệt tuyến, u xơ, túi thừa trong bàng quang làm cho nước tiểu bị đọng lại ở khe kẽ.

• Nằm một chỗ một thời gian dài.

• Nhiễm trùng vùng sinh dục tái đi tái lại.

• Chế độ ăn uống chưa khoa học, sử dụng nhiều oxalate, canxi, dùng lâu dài một số loại thuốc như acetazolamide, thuốc lợi tiểu quai, thiazide, glucocorticoids, theophyline, vitamin D, vitamin C...

Việc xác định loại sỏi giúp định hình nguyên nhân, từ đó tìm cách giảm nguy cơ bị sỏi thận. Các loại sỏi thận bao gồm:

- Sỏi canxi: Hầu hết sỏi thận là sỏi canxi, thường ở dạng canxi oxalate. Oxalate là một chất tự nhiên có trong thực phẩm và cũng được sản xuất hàng ngày bởi gan. Một số loại trái cây và rau quả, cũng như các loại hạt và sô cô la, có hàm lượng oxalate cao. Các yếu tố chế độ ăn uống, vitamin D liều cao, phẫu thuật cắt bỏ ruột và một số rối loạn chuyển hóa có thể làm tăng nồng độ canxi hoặc oxalate trong nước tiểu. Sỏi canxi cũng có thể xảy ra ở dạng canxi photphat. Loại đá này phổ biến hơn trong điều kiện trao đổi chất, chẳng hạn như nhiễm toan ở ống thận. Nó cũng có thể liên quan đến chứng đau nửa đầu nhất định hoặc dùng một số loại thuốc chống động kinh, chẳng hạn như topiramate (Topamax).

- Sỏi struvite hình thành liên quan đến nhiễm trùng, chẳng hạn như nhiễm trùng đường tiết niệu. Sỏi struvite phát triển nhanh chóng và trở nên khá lớn.

Sỏi axit uric. Sỏi axit uric có thể hình thành ở những người không uống đủ chất lỏng hoặc mất quá nhiều chất lỏng, những người ăn chế độ ăn giàu protein và những người bị bệnh gout. Một số yếu tố di truyền cũng có thể làm tăng nguy cơ sỏi axit uric.

Sỏi cystine. Những viên sỏi này hình thành ở những người bị rối loạn di truyền khiến thận bài tiết quá nhiều axit amin nhất định (cystin niệu).

Điều trị sỏi thận khác nhau, tùy thuộc vào loại sỏi và nguyên nhân. Thuốc có thể kiểm soát lượng khoáng chất và muối trong nước tiểu và có thể hữu ích ở những người hình thành một số loại sỏi. Loại thuốc sẽ phụ thuộc vào loại sỏi thận 

- Với sỏi canxi: Để giúp ngăn ngừa sỏi canxi hình thành, thường dùng thuốc lợi tiểu thiazide hoặc chế phẩm có chứa phốt phát.

- Sỏi axit uric. Bác sĩ có thể kê toa allopurinol (Zyloprim, Aloprim) để giảm nồng độ axit uric trong máu và nước tiểu và một loại thuốc để giữ nước tiểu kiềm. Trong một số trường hợp, allopurinol và một tác nhân kiềm hóa có thể hòa tan sỏi axit uric.

Sỏi struvite. Để ngăn ngừa sỏi struvite, bác sĩ có thể đề xuất các chiến lược để giữ cho nước tiểu không có vi khuẩn gây nhiễm trùng. Sử dụng lâu dài kháng sinh với liều lượng nhỏ có thể giúp đạt được mục tiêu này. Dùng kháng sinh trước và trong một thời gian sau phẫu thuật để điều trị sỏi thận được khuyến cáo.

- Sỏi cystine. Sỏi cystine có thể khó điều trị. Bác sĩ có thể khuyên bạn nên uống nhiều nước hơn để bạn tiết ra nhiều nước tiểu hơn. Nếu điều đó một mình không có ích, bác sĩ sẽ chỉ định một loại thuốc làm giảm lượng cystine trong nước tiểu.

Khi bị sỏi thận, bệnh nhân có thể bị đau, khó chịu do sỏi nằm trên đường tiết niệu. Để giảm đau nhẹ, thuốc giảm đau như ibuprofen, acetaminophen (Tylenol) hoặc naproxen natri (Aleve) được chỉ định. 

Thuốc chẹn alpha giúp thư giãn các cơ trong niệu quản, giúp người bệnh vượt qua sỏi thận nhanh hơn và ít đau hơn.

Trong trường hợp kích thước sỏi lớn, điều trị bằng thuốc không hiệu quả, cần phải tiến hành phẫu thuật để phá vỡ hoặc lấy sỏi khỏi đường tiết niệu.

- Sử dụng sóng âm để tán sỏi: Đối với một số sỏi thận - tùy thuộc vào kích thước và vị trí - bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật điều trị bằng sóng xung kích ngoại bào (ESWL). ESWL sử dụng sóng âm thanh để tạo ra các rung động mạnh (sóng xung kích) phá vỡ các viên sỏi thành những mảnh nhỏ có thể truyền qua nước tiểu. ESWL có thể gây ra máu trong nước tiểu, bầm tím ở lưng hoặc bụng, chảy máu quanh thận và các cơ quan lân cận khác, và khó chịu khi các mảnh sỏi đi qua đường tiết niệu.

- Phẫu thuật nội soi thận qua da tối thiểu với dựa trên nguyên tắc của nội soi thận qua da chuẩn thức nhưng sử dụng máy soi niệu quản kích thước nhỏ, thời gian lưu viện giảm xuống chỉ còn 1-2 ngày, ít chảy máu, ít đau hơn, rất ít tổn thương chức năng thận và sẹo mổ nhỏ đến mức khó phát hiện ra. Hiệu quả này dùng cho những sỏi từ 15-25mm và đặc biệt tốt cho các trường hợp đã nội soi niệu quản hoặc tán sỏi ngoài cơ thể nhiều lần nhưng thất bại.

- Nội soi niệu quản: Phương pháp này là phương pháp lấy sỏi thận và niệu quản không để lại sẹo, thời gian hồi phục nhanh, nằm viện trong khoảng 1 ngày.

- Phẫu thuật tuyến cận giáp. Một số sỏi canxi photphat là do tuyến cận giáp hoạt động quá mức, nằm ở bốn góc của tuyến giáp. Khi các tuyến này sản xuất quá nhiều hormone tuyến cận giáp (cường tuyến cận giáp), nồng độ canxi của bạn có thể trở nên quá cao và kết quả là sỏi thận có thể hình thành.

Một số biện pháp dưới đây giúp phòng ngừa sỏi thận, hạn chế hình thành sỏi trong hệ thống đường tiết niệu:

- Uống nước suốt cả ngày. Đối với những người có tiền sử sỏi thận, các bác sĩ thường khuyên nên truyền khoảng 2,6 lít (2,5 lít) nước tiểu mỗi ngày. Nếu sống ở nơi có khí hậu khô, nóng hoặc bạn tập thể dục thường xuyên, bạn có thể cần uống nhiều nước hơn.

- Ăn ít thực phẩm giàu oxalate. Nếu bạn có xu hướng hình thành sỏi canxi oxalate thì nên hạn chế thực phẩm giàu oxalate như củ cải đường, đậu bắp, rau bina, khoai lang, các loại hạt, trà, sô cô la và các sản phẩm đậu nành.

- Chế độ ăn ít muối và protein động vật.